سلام

«...در باب صبر شنیده‏اید، معروف است، روایات متعددى هم دارد که صبر در سه عرصه است: صبر بر طاعت، صبر از معصیت، صبر در مصیبت. این، روایات فراوانى دارد و شنیده‏اید.

صبر بر طاعت یعنى وقتى که یک کار لازم را، یک کار واجب را، یک امر عبادى را، اطاعت خدا را میخواهید انجام بدهید، از طولانى شدن آن ملول و خسته نشوید؛ میان راه رها نکنید. حالا مثلاً در امور عبادى ظاهرى، شخصى، فرض کنید که فلان نماز مستحبى که طولانى است، یا از فلان دعاى طولانى انسان خسته نشود؛ این صبر بر اطاعت یعنى این. از ادامه‏ى روزه‏ى ماه رمضان، از ادامه‏ى توجه به خدا در نمازهاى واجب و فرائض، از توجه به قرآن، انسان ملول نشود؛ خسته نشود. این صبر بر طاعت است.

صبر از معصیت یعنى در مقابل معصیت، کف نفس کردن، باز همان استقامت، باز همان استحکام. در مقابل اطاعت، استحکام آن‏جور است؛ در مقابل معصیت استحکام به این است که انسان جذب نشود، اغوا نشود، تحت تأثیر شهوات قرار نگیرد. یک جا شهوت جنسى است، یک جا پول است، یک جا مقام است، یک جا محبوبیت و شهرت است؛ اینها همه شهوات انسانى است. هر کسى یک جور شهوتى دارد. اینها انسان را به خودش جذب نکند در وقتى که در راه رسیدن به آن، یک عمل حرامى وجود دارد. مثل بچه‏اى که براى رسیدن به آن ظرف شیرینى مثلاً، حرکت میکند، دیگر وسط راهش پارچ آب هست، لیوان هست، ظرف چینى هست، متوجه نیست؛ میزند، میشکند. انسانى که مجذوب گناه شد، اینجورى است. نگاه نمیکند که بر سر راهش چه هست. این خطرناک است؛ چون انسان غافل هم هست. انسان در آن حال متنبه نیست، ملتفت نیست، غفلت دارد؛ از این بى‏توجهىِ خودش غافل است. بچه ملتفت نیست که «ملتفت نیست»؛ توجه ندارد که به این پارچ آب یا به این ظرف چینى یا به این گلدان قیمتى دارد بى‏توجهى میکند. به نفس این بى‏توجهى، بى‏توجه است. لذاست که خیلى باید چشممان را باز کنیم؛ احتیاط کنیم که دچار این غفلت مضاعف نشویم. این صبر از معصیت است.

صبر در مصیبت هم که معنایش این است که حوادث تلخى براى انسان پیش مى‏آید؛ فقدانها، فراغها، مرگ و میرها، دست‏تنگى‏ها، بیمارى‏ها، دردها، رنجها و از این قبیل حوادث تلخ. این حوادث انسان را در هم نشکند، خیال نکند که دنیا به آخر رسیده است. این سه عرصه براى صبر است که هر سه عرصه هم داراى اهمیت است. اینکه فرمود: «اولئک علیهم صلوات من ربّهم»، در واقع خداى متعال براى همه‏ى اینها صابر را مورد صلوات و رحمت خود قرار داده است.

یک نکته‏اى که در اینجا وجود دارد، این است که این سه عرصه گاهى در مسائلِ صرفاً شخصى است، مثل همین مثالهائى که به ذهن مى‏آید و همه میدانیم و عرض شد؛ گاهى در مسائل غیر شخصى است؛ مسائل اجتماعى، مسائل عمومى، یا به تعبیر دیگر، مسائلى که سر و کار دارد با سرنوشت یک مجموعه؛ یک امت، یک ملت، یک کشور. فرض بفرمائید آن اطاعتى که انسان باید بر آن پا بفشارد، اطاعتى است که اگر آن را انجام بدهیم یا ندهیم، به سرنوشت یک کشور ارتباط پیدا میکند. فرض بفرمائید اطاعت جهاد فى سبیل‏اللَّه مثلاً، در دوران دفاع مقدس. رفتن به جبهه یک اطاعت بود دیگر. ایستادگى در امر دفاع از کشور و دفاع از نظام یک امر لازم و یک اطاعت بود. ایستادگى بر دفاع چیزى نبود که فقط مربوط به شخص خود انسان باشد. هر رزمنده‏اى که میرفت، در واقع داشت سرنوشت کشور را با رفتن خود و ایستادگى خود رقم میزد. یک وقت اطاعت این جور است. یا فلان کار بزرگ را که شما نماینده‏ى مجلسید یا وزیرید یا مدیرید یا نظامى هستید یا در یک مؤسسه‏ى فرهنگى مشغول کارید - هر کدامى در هرجا که مشغول کار هستید - و اقدام لازمى را باید انجام بدهید، این اقدام، اطاعت است؛ اطاعت خداست؛ خدمت به بندگان است. این یک جهتِ اطاعت به خدا، وظیفه‏ى در نظام اسلامى است. این هم یک جهت دیگر اطاعت از خدا. مأمورین این دستگاه، این نظام الهى، کارهائى که انجام میدهند، وظائف الهى است که دارند انجام میدهند؛ از صدر تا ذیل. اگر چنانچه از این کار شما خسته شدید - مأمور انتظامى هستید، خسته شدید؛ مأمور اقتصادى هستید، خسته شدید؛ مأمور امنیتى هستید، خسته شدید؛ مأمور سیاسى هستید، خسته شدید - این بى‏صبرى است. این خلاف توصیه‏ى «واستعینوا بالصّبر و الصّلاة» است. به صبر استعانت کنید و از صبر کمک بگیرید.

یا یک چیزى که معصیت است. معصیتى که تبعه‏ى آن، دنباله‏ى زشت و ناخوشایند آن فقط دامنگیر شخص شما نمیشود. «و اتّقوا فتنة لا تصیبنّ الّذین ظلموا منکم خاصّة». گاهى یک چیزهائى است که انسان یک حرکت خلافى را انجام میدهد، یک حرف نابجائى را میزند، یک اقدام نابجائى را میکند، یک امضاى نابجائى را میکند - ما مسئولین وضعمان این‏جور است - که تبعاتش دامنگیر یک کشور یا یک جماعتى از کشور یا یک قشر میشود. این شد گناه. اینجا صبرِ از معصیت، معناى عظیمترى پیدا میکند. این صبر با آن صبرى که شما مثلاً در مقابل یک رشوه قرار گرفته‏اید، صبر میکنید و رشوه را نمیگیرید، فرق میکند. این بسیار کار ممدوحى است، بسیار کار بزرگى است؛ اما یک صبر در مقابل یک گناه شخصى است. از این بالاتر، صبر در مقابل گناهى است که این گناه فقط دامن شخص را نمیگیرد، دامن مجموعه را میگیرد. پس صبرِ از معصیت، چنین میدانى دارد.

صبرِ بر مصیبت هم همین‏جور است. مصائب گاهى مصائب شخصى انسان است، گاهى مصائب عمومى است. الان فرض بفرمائید مسئولین کشور با توطئه‏هاى گوناگون، با تهمتها، با بدگوئى‏ها، با اهانتها و افتراهاى صریح مواجهند؛ مى‏بینید دیگر توى این مجموعه‏ى عظیمِ ارتباطات بین‏المللى و این خبرها و رسانه‏ها و نوشتارها و گفتارها، چقدر حرف زده میشود. علیه اسلام جداگانه؛ یعنى علیه جمهورى اسلامى به خاطر اسلام، علیه جمهورى اسلامى به خاطر انقلاب؛ علیه جمهورى اسلامى به خاطر تک تک آرمانهاى نامطلوبِ از نظر استکبار؛ و علیه جمهورى اسلامى به خاطر بعضى از اشخاصى که در جمهورى اسلامى هستند که آنها نمى‏پسندندشان. یعنى علیه جمهورى اسلامى از طرق مختلف، به جهات مختلف این تهاجمات هست. خوب، اینها مصیبت است، صبر کردنش هم آسان نیست. بعضى از سران و مسئولان دنیا که ما آنها را از نزدیک دیده‏ایم و از حالات بعضى‏شان شنیده‏ایم، هستند که اینها گاهى یک زوایه‏ى بسیار بازى پیدا میکنند از اهداف و خط مستقیمى که به خیال خودشان ترسیم کردند؛ فقط به خاطر همین مسائل و ملاحظات بین‏المللى و اهانتهاى بین‏المللى. تحمل اینها برایشان سخت است. پس این هم صبر در مصیبت.

بنابراین صبر را با همه‏ى اهمیتى که دارد در این سه عرصه، یک بار در مسائل شخصى باید ملاحظه کرد - که مهم است و من و شما بیشتر از دیگران باید به آن اهمیت بدهیم - یک بار در عرصه‏ى مسائل اجتماعى و سیاسى و عمومى و ملى و همگانى که آن مخصوص من و شماست؛ یعنى مبتلا به آحاد مردم نیست؛ آنها اینجور چیزهائى ندارند؛ مال ماهاست؛ مال من است، مال شماى دولتى است، مال شماى قضائى است، مال شماى نماینده‏ى مجلس است، مال مسئولین است. در هر دو مرحله، در هر دو سطح بایستى این سه عرصه را مورد نظر قرار داد و از صبر کمک گرفت؛ از صبر استعانت کرد. این اصل مطلب.

آنچه در کنار این مطلب عرض میکنیم، این است که یکى از بى‏صبرى‏هائى که ما گاهى اوقات از خودمان نشان میدهیم یا شاهد هستیم که بعضى نشان میدهند، بى صبرى در مقابل حفظ آرمانها و اهداف انقلاب است. به نظر من این از همه مهمتر است. جهتگیرى نظام اسلامى؛ بایستى بر آن پاى فشرد و بر سر آن پایدارى کرد. صبر، اینجا بیش از جاهاى دیگر معنا میدهد.»

http://www.leader.ir/langs/fa/?p=bayanat&id=4037